Vaccine sốt xuất huyết kích thích hệ miễn dịch sinh kháng thể chủ động phòng ngừa bệnh và giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Vậy, vaccine sốt xuất huyết tiêm mấy mũi, lịch tiêm cụ thể như thế nào?
Bài viết có sự tư vấn Y khoa của BS Huỳnh Trần An Khương - Quản lý Y khoa vùng 2 Hồ Chí Minh, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC.
BS Huỳnh Trần An Khương - Quản lý Y khoa vùng 2 Hồ Chí MInh, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cho biết: “ Theo Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (US CDC), có khoảng 4 tỷ người, tương đương một nửa dân số thế giới có nguy cơ mắc sốt xuất huyết, ước tính có khoảng 400 triệu trường hợp mắc bệnh trên thế giới mỗi năm và khoảng 80% không có triệu chứng (1). Ước tính mỗi năm có khoảng 10 - 30% số người mắc bệnh sốt xuất huyết nặng phải nhập viện điều trị. Tiêm đủ 2 mũi vaccine sốt xuất huyết có hiệu quả trên 80% trong việc ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh và hiệu quả đến 90,4% nguy cơ nhập viện do sốt xuất huyết.”
Vaccine sốt xuất huyết tiêm mấy mũi?
Tại Việt Nam, vaccine phòng sốt xuất huyết được Bộ Y tế cấp phép sử dụng là vaccine Qdenga (Đức), chỉ định tiêm cho trẻ từ 4 tuổi trở lên và người lớn với lịch tiêm 2 mũi, cách nhau 3 tháng. Mũi 1 là lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi và mũi thứ 2 cách mũi đầu tiên 3 tháng.
Vaccine phòng sốt xuất huyết Qdenga được nghiên cứu và phát triển bởi Hãng vaccine và dược phẩm Takeda, có khả năng phòng ngừa cả 4 tuýp huyết thanh virus sốt xuất huyết DEN-1, DEN-2, DEN-3, DEN-4, hiệu quả cao đến 80,2% và ngăn ngừa nguy cơ nhập viện với tỷ lệ lên đến 90,4% khi tiêm đủ liều, đúng lịch khuyến cáo. Hiệu quả của vaccine phòng sốt xuất huyết Qdenga được duy trì trong thời gian dài và không cần liều nhắc.
Bên cạnh vaccine Qdenga, hiện nay trên thế giới còn một loại vaccine phòng sốt xuất huyết là vaccine Dengvaxia (CYD - TDV). Đây là vaccine sốt xuất huyết tái tổ hợp bốn giá trị sống, được tiêm theo liệu trình 3 liều với khoảng cách giữa các liều là 6 tháng (0, 6, 12 tháng), dành cho những người trong độ tuổi 9 - 45 hoặc 9 - 60 (tùy thuộc vào phê duyệt theo quy định của từng quốc gia). (2)
Vắc xin Dengvaxia yêu cầu người tiêm phải sàng lọc trước khi tiêm để phát hiện tình trạng nhiễm virus sốt xuất huyết trước đó. Chỉ những người có kết quả xét nghiệm dương tính mới được tiêm vắc xin. Do yêu cầu sàng lọc trước khi tiêm nên loại vắc xin này hiện không được sử dụng rộng rãi. Hiện tại, hãng Sanofi Pasteur (CYD-TDV) thông báo sẽ ngừng sản xuất vaccine sốt xuất huyết Dengvaxia với lý do thị trường toàn cầu không có nhu cầu tiếp tục sản xuất loại vaccine này. (3)
Số mũi tiêm có áp dụng đối người đã bị sốt xuất huyết không?
Số mũi tiêm vắc xin phòng sốt xuất huyết Qdenga cho người đã mắc sốt xuất huyết cũng tương tự như người chưa mắc bệnh, khuyến cáo tiêm 2 mũi cách nhau 3 tháng, giúp cơ thể sản sinh kháng thể đặc hiệu, chủ động phòng ngừa nguy cơ tái nhiễm bệnh do các tuýp huyết thanh virus sốt xuất huyết khác trong tương lai.
Đồng thời, tiêm vacxin sốt xuất huyết cho người đã từng mắc bệnh còn giúp chặn đứng nguy cơ bệnh diễn biến nặng, biến chứng nguy hiểm và nguy cơ tử vong cao ở những lần tái nhiễm do các tuýp huyết thanh virus sốt xuất huyết khác.
Chỉ tiêm 1 mũi vắc xin sốt xuất huyết có được không?
Việc chỉ tiêm 1 mũi vaccine sốt xuất huyết thường không đủ để tạo lượng kháng thể cần thiết để bảo vệ cơ thể khỏi virus Dengue, khiến người được tiêm vẫn có nguy cơ cao mắc bệnh, đặc biệt khi tiếp xúc với trung gian lây truyền - muỗi vằn. Bên cạnh đó, miễn dịch tạo ra từ việc tiêm 1 mũi cũng không bền vững và có thể giảm dần theo thời gian.
Do đó, để đạt được hiệu quả phòng bệnh tối ưu, các chuyên gia y tế khuyến nghị trẻ em từ 4 tuổi và người lớn cần tiêm đủ 2 mũi vaccine cách nhau 3 tháng. Tiêm đủ liều, đúng lịch tiêm khuyến cáo sẽ giúp cơ thể có đủ thời gian để sản sinh kháng thể, tăng cường khả năng miễn dịch và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh nặng khi tiếp xúc với virus.
Tiêm mũi 2 trễ hoặc sớm hơn lịch có sao không?
Các nhà sản xuất vắc xin đều có khuyến nghị cụ thể về khoảng cách giữa các mũi tiêm dựa trên dữ liệu nghiên cứu lâm sàng. Thời gian này được tính toán nhằm đảm bảo cơ thể có đủ thời gian để kích hoạt một phản ứng miễn dịch mạnh mẽ sau mũi 1 và đạt hiệu quả tối ưu khi tiêm mũi 2.
Các hướng dẫn tiêm chủng không phải là ngẫu nhiên mà dựa vào việc nghiên cứu thời điểm hệ miễn dịch đạt đỉnh đáp ứng và thời gian cần để cơ thể củng cố miễn dịch bền vững giữa hai mũi tiêm. Nếu tiêm mũi thứ 2 sớm hoặc quá muộn so với khuyến nghị, hiệu quả bảo vệ và độ mạnh của kháng thể có thể bị ảnh hưởng.
Chính vì thế, theo các chuyên gia y tế, việc tiêm vaccine sốt xuất huyết cần được thực hiện đầy đủ, đúng lịch theo khuyến cáo, đảm bảo khoảng cách giữa các lần tiêm vaccine để đạt hiệu quả tốt nhất. Không nên tiêm mũi 2 quá sớm so với lịch vì khi tiêm các liều vaccine quá gần nhau, cơ thể người tiêm không có đủ thời gian để tạo ra phản ứng miễn dịch tối ưu từ mũi tiêm đầu tiên.
Hệ miễn dịch cần thời gian để “học hỏi” và ghi nhớ cách nhận diện mầm bệnh. Nếu mũi 2 được tiêm quá sớm, kháng thể chưa đạt mức đỉnh thì việc tiêm tiếp có thể làm giảm hiệu quả trong việc tăng cường miễn dịch của mũi 2 và không thể đảm bảo tính sinh miễn dịch lâu dài của vaccine.
Mặc dù, việc tiêm mũi 2 trễ vài ngày không ảnh hưởng đến hiệu quả của vacxin. Tuy nhiên, việc tiêm trễ có thể khiến cơ thể không kịp tạo ra đủ kháng thể cần thiết để bảo vệ trước mầm bệnh. Điều này đồng nghĩa với việc tăng nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng nặng nếu không may tiếp xúc với mầm bệnh.
Điều quan trọng là dù trễ hơn khuyến nghị, người dân cần nhanh chóng tiêm bổ sung ngay khi có thể, tránh kéo dài quá lâu và chủ động báo cáo với nhân viên y tế để được hướng dẫn phù hợp. Vì vậy, để đảm bảo sức khỏe tối ưu, nên tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch và theo đúng khoảng cách giữa các mũi tiêm như khuyến cáo của nhà sản xuất.
Đối tượng nào nên tiêm vacxin phòng sốt xuất huyết?
Vắc xin phòng sốt xuất huyết Qdenga được khuyến cáo tiêm cho mọi đối tượng từ 4 tuổi trở lên, bao gồm cả trẻ em từ 4 tuổi, thanh thiếu niên, người trưởng thành và người cao tuổi. Đặc biệt, vắc xin không chỉ giúp phòng bệnh cho những người chưa từng mắc sốt xuất huyết mà còn giúp phòng ngừa tái nhiễm ở những người đã từng mắc bệnh trước đó.
Vacxin Qdenga không cần phải xét nghiệm sàng lọc sốt xuất huyết trước khi tiêm. Tuy nhiên, theo khuyến cáo của CDC Hoa Kỳ, đối với những người đã từng mắc sốt xuất huyết, nên hoãn tiêm ít nhất 6 tháng sau khi bị bệnh để đảm bảo an toàn và hiệu quả của vacxin.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), những người sống ở các quốc gia không lưu hành bệnh sốt xuất huyết nhưng trước đó đã nhiễm một trong 4 loại huyết thanh virus Dengue sau khi đi du lịch đến các quốc gia lưu hành bệnh sốt xuất huyết, nên tiêm vaccine sốt xuất huyết để cơ thể tạo ra miễn dịch bền vững, giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh nặng khi quay trở lại các vùng dịch trong những chuyến đi sau.
Những người đi du lịch thường xuyên, đi du lịch dài hạn, người di cư và người nước ngoài lưu trú dài hạn nên tiêm đầy đủ 2 liều vaccine sốt xuất huyết để phòng bệnh.
Trường hợp chống chỉ định tiêm vaccine sốt xuất huyết
Mặc dù vacxin sốt xuất huyết được chỉ định tiêm cho người từ 4 tuổi trở lên nhưng không phải ai cũng có thể tiêm. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), có những đối tượng không nên tiêm vacxin sốt xuất huyết bao gồm:
- Những người quá mẫn cảm với hoạt chất hoặc với bất kỳ tá dược nào hoặc quá mẫn cảm với liều vaccine Qdenga trước đó.
- Những người bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc mắc phải, bao gồm sử dụng các liệu pháp ức chế miễn dịch như hóa trị hoặc dùng corticosteroid toàn thân liều cao (ví dụ: với liều 20mg/ngày hoặc liều tương đương với prednisone 2 mg/kg/ngày trong 2 tuần trở lên) trong vòng 4 tuần trước khi tiêm chủng, tương tự như với các vaccine sống giảm độc lực khác.
- Vaccine sốt xuất huyết chống chỉ định với những người nhiễm HIV có triệu chứng hoặc nhiễm HIV không có triệu chứng kèm theo bằng chứng suy giảm chức năng hệ miễn dịch.
- Phụ nữ có thai và đang cho con bú không được tiêm vaccine sốt xuất huyết.
Lưu ý trước và sau khi tiêm phòng sốt xuất huyết
1. Lưu ý trước tiêm
Tiêm phòng sốt xuất huyết là một biện pháp quan trọng để bảo vệ bản thân và cộng đồng trước căn bệnh nguy hiểm này. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả và an toàn, trước khi tiêm vacxin sốt xuất huyết cần lưu ý một số điều sau:
- Thông báo cho bác sĩ về tình hình sức khỏe hiện tại, các loại thuốc đang sử dụng, kể cả thuốc không kê đơn. Thông báo về tiền sử bệnh, đặc biệt là các bệnh mãn tính, dị ứng, các phản ứng bất thường sau khi tiêm chủng trước đó.
- Mang theo sổ tiêm chủng/ phiếu thăm khám bệnh để bác sĩ kiểm tra các mũi vaccine đã tiêm gần đây và đưa ra chỉ định có nên tiêm vaccine sốt xuất huyết hay không.
- Nếu đang bị sốt hoặc mắc bệnh cấp tính nên hoãn tiêm cho đến khi sức khỏe ổn định trở lại.
- Đối với phụ nữ, nếu đang mang thai hoặc có dự định mang thai cần thông báo cho bác sĩ trong lúc khám sàng lọc để bác sĩ chỉ định tiêm chủng phù hợp.
- Trước khi đi tiêm nên ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, ngủ đủ giấc để cơ thể khỏe mạnh, giúp vaccine mang lại hiệu quả cao hơn.
2. Lưu ý sau khi tiêm
Sau khi tiêm vắc xin sốt xuất huyết, cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Ở lại trung tâm tiêm chủng ít nhất 30 phút để nhân viên y tế theo dõi sức khỏe sau tiêm. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào bất thường sau khi tiêm, cần thông báo cho nhân viên y tế gần nhất để có biện pháp xử lý kịp thời.
- Khi về nhà tiếp tục theo dõi sức khỏe trong vòng 24 - 48 giờ tiếp theo. Các yếu tố cần theo dõi như thân nhiệt, nhịp thở, sự tỉnh táo, ăn, ngủ, quan sát da toàn thân, vùng tiêm. Nếu phát hiện sau khi tiêm chủng có dấu hiệu bất thường, gia đình nên đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để xử trí kịp thời.
- Sau khi tiêm phòng sốt xuất huyết nên mặc quần áo thoải mái, ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý.
- Nếu vết tiêm có dấu hiệu sưng đau, có thể chườm mát xung quanh vị trí tiêm để giảm sưng và giảm đau.
- Không tác động mạnh vào vết tiêm và tuyệt đối không được tự ý bôi đắp bất kỳ thứ gì như khoai tây, xoa dầu, chườm nóng… lên vị trí tiêm vì có thể gây nhiễm trùng vết tiêm.
- Sau khi tiêm vaccine nếu có biểu hiện sốt nhẹ, có thể sử dụng một số loại thuốc giảm sốt theo hướng dẫn của bác sĩ. Lưu ý không tự ý dùng thuốc khi không có chỉ định của bác sĩ.
Địa chỉ tiêm vắc xin sốt xuất huyết uy tín, đúng lịch
Bên cạnh thắc mắc vaccine sốt xuất huyết tiêm mấy mũi, cũng có nhiều người quan tâm đến vấn đề tiêm vaccine sốt xuất huyết ở đâu uy tín, đúng lịch và an toàn.
1. Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC
Hiện tại, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC đang có đầy đủ vaccine sốt xuất huyết tại hàng trăm trung tâm tiêm chủng hiện đại trên toàn quốc. Là đối tác chiến lược, toàn diện của hãng dược phẩm Takeda, VNVC được quyền nhập khẩu trực tiếp, số lượng lớn vaccine sốt xuất huyết, đáp ứng nhu cầu tiêm chủng của người dân cả nước.
Để đảm bảo chất lượng tốt nhất cho vacxin sốt xuất huyết cũng như tất cả các loại vaccine khác, VNVC đã đầu tư hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP quốc tế. Hệ thống này giúp duy trì nhiệt độ bảo quản vắc xin ổn định trong khoảng từ 2 đến 8 độ C, đúng theo khuyến cáo của nhà sản xuất. Tại mỗi phòng tiêm, VNVC đều trang bị tủ bảo quản vaccine chuyên dụng để đảm bảo vaccine luôn được bảo quản trong điều kiện lý tưởng. Nhờ vậy, chất lượng, tính an toàn và hiệu quả của vaccine luôn được đảm bảo tối ưu cho đến khi tiêm vào cơ thể.
Với đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng giàu kinh nghiệm và được đào tạo bài bản, VNVC cam kết mang đến dịch vụ tiêm chủng an toàn, chuyên nghiệp và tận tâm. 100% bác sĩ khám sàng lọc trước tiêm, chỉ định tiêm chủng chính xác. 100% điều dưỡng đều có chứng chỉ an toàn tiêm chủng và được cập nhật kiến thức thường xuyên, kỹ năng tiêm chủng chuẩn chuyên môn, kỹ thuật tiêm nhẹ nhàng, êm ái, đặc biệt là đối với các loại vaccine “khó” như vaccine sốt xuất huyết, đòi hỏi thao tác chuyên nghiệp, cẩn thận và kỹ lưỡng.
Quy trình tiêm chủng tại VNVC được thực hiện một cách khoa học, từ khâu tư vấn, khám sàng lọc, tiêm chủng đến theo dõi sau tiêm. Bên cạnh đó, VNVC luôn cam kết cung cấp dịch vụ tiêm chủng với mức giá ổn định, giúp Khách hàng yên tâm về chi phí.
Với hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP quốc tế, đảm bảo duy trì nhiệt độ bảo quản vaccine ổn định trong khoảng từ 2 đến 8 độ C, VNVC tự hào là đơn vị tiêm vaccine sốt xuất huyết uy tín, an toàn và chất lượng được nhiều Khách hàng tin tưởng.
2. Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, với nhiều cơ sở tại Hà Nội và TP.HCM, được đánh giá là địa chỉ tiêm chủng vaccine an toàn, uy tín và chất lượng hàng đầu. Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh hội tụ đội ngũ bác sĩ và chuyên gia y tế hàng đầu trong nhiều lĩnh vực như sản phụ khoa, nam khoa, nhi khoa, hô hấp, cơ xương khớp, hỗ trợ sinh sản, thần kinh, tai mũi họng và đặc biệt là tiêm chủng vaccine.
Bệnh viện chú trọng xây dựng quy trình dịch vụ khoa học, toàn diện, đảm bảo mang lại trải nghiệm tốt nhất cho Khách hàng với sự hỗ trợ tận tâm từ các chuyên viên y tế giàu kinh nghiệm.
Trung tâm tiêm chủng tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh được đầu tư không gian tiêm chủng tích hợp với mô hình bệnh viện khách sạn, không gian hiện đại, tiện nghi với dịch vụ chăm sóc sức khỏe cao cấp. Quy trình tiêm chủng và khám sàng lọc tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh được tổ chức chặt chẽ, khoa học, giúp khách hàng tối ưu thời gian và chi phí. Hệ thống chăm sóc khách hàng chuyên nghiệp hỗ trợ qua nhiều kênh như điện thoại, website và mạng xã hội.
Ngoài ra, bệnh viện đầu tư mạnh mẽ vào trang thiết bị y tế và công nghệ chẩn đoán hiện đại hàng đầu thế giới, đảm bảo xử lý an toàn mọi phản ứng sau tiêm. Cùng với giá vaccine hợp lý, bệnh viện còn triển khai nhiều chính sách ưu đãi và hỗ trợ trả góp không lãi suất, giúp dịch vụ tiêm chủng và khám chữa bệnh trở nên dễ tiếp cận hơn, mang lại lợi ích thiết thực cho cộng đồng.
Vaccine sốt xuất huyết tiêm mấy mũi? Tóm lại, vaccine phòng sốt xuất huyết Qdenga có lịch tiêm 2 mũi cách nhau 3 tháng. Việc tiêm đầy đủ và đúng lịch sẽ giúp cơ thể sản sinh đủ kháng thể để chống lại virus Dengue, bảo vệ cơ thể trước những biến chứng nguy hiểm của sốt xuất huyết. Đặc biệt, tiêm chủng đầy đủ không chỉ giúp phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết mà còn góp phần giảm thiểu gánh nặng cho cộng đồng.
