Hội chứng hậu Covid-19 là gì?

Di chứng hậu Covid-19 là một loạt vấn đề sức khỏe mới không giải thích được bằng những nguyên nhân khác, người bệnh có thể gặp phải sau khoảng 4 tuần trở lên sau lần đầu lây nhiễm Covid-19. Di chứng sau khi khỏi Covid-19 có thể khiến tình trạng sức khỏe của bệnh nhân suy giảm trong một thời gian dài, tác động nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và các hoạt động thường ngày của người bệnh. Các triệu chứng khi mắc hậu Covid-19 rất đa dạng, người mắc tự hồi phục nhanh chóng nhưng cũng có thể kéo dài cả năm, nhiều trường hợp sẽ để lại di chứng vĩnh viễn. Tuy nhiên, nhìn chung tình trạng hậu Covid-19 đa phần là nhẹ và tự hồi phục theo thời gian.

Các di chứng hậu Covid-19 thường gặp

Có khoảng 200 triệu chứng khác nhau liên quan đến các di chứng hậu Covid-19, tuy nhiên không phải tất cả các triệu chứng xuất hiện sau giai đoạn mắc Covid-19 cấp tính đều được cho là di chứng của Covid-19. Chúng có thể là dấu hiệu của những bệnh lý khác. Dưới đây là các di chứng thường gặp nhất:

Mệt mỏi

Rất nhiều trường hợp gặp tình trạng mệt mỏi, suy kiệt, bải hoải toàn thân sau khi mắc Covid-19. Thậm chí có trường hợp, sau khỏi Covid-19 nhiều tháng nhưng thở thôi cũng thấy mệt, sức khỏe đi xuống một cách rõ rệt. Lại có người quay lại công việc sau kh...

Di chứng tâm thần kinh đa dạng

Covid-19 do virus SARS-CoV-2 biểu hiện chủ yếu ở hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng. Tuy nhiên, di chứng thần kinh hậu Covid-19 ngày càng được ghi nhận nhiều hơn, với những biểu hiện như nhức đầu, chóng mặt, rối loạn khứu giác, vị giác, thay đổi ý ...

Hệ hô hấp bất thường

Hậu di chứng sau khi mắc Covid-19 biểu hiện đa dạng ở nhiều cơ quan, nhưng phổ biến nhất vẫn là những bất thường ở hệ hô hấp như ho khan, hụt hơi, khó thở dai dẳng kéo dài trong vòng 3 tháng sau khỏi bệnh. Tỷ lệ bệnh nhân gặp tình trạng này chiếm khoảng 42...

Rối loạn tâm lý

Theo ghi nhận của nhiều bệnh viện, nhiều bệnh nhân mắc các triệu chứng hậu Covid-19 nặng như viêm phổi, viêm cơ tim, suy nhược cơ thể,… Nhiều trường hợp xuất hiện tình trạng rối loạn tâm lý về lo âu, mất ngủ vì chứng kiến người thân của mình tử vong, thậm chí có người rơi vào trạng thái trầm cảm, mất niềm vui trong cuộc sống.Chính vì vậy, những bệnh viện điều trị tình trạng hậu Covid-19 hiện nay không chỉ điều trị cho uống thuốc mà phải kết hợp các liệu pháp tâm lý, tạo không gian thoải mái cho sự phục hồi của người bệnh.

Di chứng tim mạch

Những bệnh nhân mắc Covid-19 nặng, nguy kịch, có bệnh nền tim mạch, khi khỏi bệnh thường khó tránh biến chứng về tim mạch. Thậm chí, trong một số tình trạng cá biệt, bệnh nhân mắc Covid-19 thể nhẹ, không triệu chứng vẫn có thể mắc những di chứng nguy hi...

Hội chứng sau khi khỏi Covid-19 ít gặp

Bên cạnh những biến chứng hậu Covid-19 thường gặp ở hệ hô hấp, thần kinh, trong một số trường hợp hiếm gặp người bệnh có thể gặp một số di chứng ít điển hình như thay đổi nội tiết, viêm phổi, sốc nhiễm trùng, đông máu, tổn thương thận,…

Di chứng nội tiết

Di chứng nội tiết có thể gặp ở một số trường hợp hậu Covid-19, bao gồm: nhiễm toan ceton do tăng đường huyết ở người chưa từng chẩn đoán đái tháo đường trước đây, bệnh Graves, viêm giáp bán cấp Hashimoto, nhiễm độc giáp, loãng xương.

Di chứng trên da - lông - tóc

Di chứng trên da - lông - tóc là một trong những di chứng hậu Covid-19 phổ biến bên cạnh mệt mỏi, đau đầu, mất tập trung, khó thở.Theo kết quả tổng hợp của hơn 50 nghiên cứu, thống kê trên nhiều quốc gia cho thấy, 25% bệnh nhân Covid-19 gặp các vấn đề rụ...

Di chứng tiêu hóa gan mật

Triệu chứng đường tiêu hóa do Covid-19 gần như được phát hiện đầu tiên nhưng chưa được quan tâm đúng mức, bởi những biểu hiện không rõ ràng, biểu hiện chồng chéo bởi nhiều bệnh khác nhau như: đau bụng, chán ăn, nôn ói,…Không chỉ ảnh hưởng đến đường tiêu hóa, virus SARS-CoV-2 còn gây ảnh hưởng gan, mật. Trong đó, ảnh hưởng đến mật trước khi tổn thương tế bào gan, do Covid-19 gây tắc mật kéo dài ảnh hưởng gan, nặng hơn các bệnh lý ở gan như viêm gan do virus, gan nhiễm mỡ,… gây hoại tử tế bào gan.Để hạn chế ảnh hưởng nặng nề của Covid-19 đến hệ tiêu hóa, gan, mật, cần quan tâm ngay từ khi bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng về tiêu hóa như: Đau bụng, nôn, mất vị giác,… để ứng phó phù hợp.

Suy hô hấp cấp tính

Hội chứng suy hô hấp cấp (ARDS) do Covid-19 là một hội chứng không đồng nhất, đặc trưng bởi tổn thương phế nang lan tỏa với những kiểu hình có thể thay đổi. Dù gần đây có nhiều tiến bộ trong chẩn đoán điều trị, nhưng suy hô hấp cấp vẫn có thể bị bỏ só...

Viêm phổi

Virus SARS-CoV-2 có thể làm hỏng phế nang và khiến chất lỏng tích tụ trong phổi. So với các dạng viêm phổi khác như viêm phổi do cúm, Covid-19 gây dạng viêm nặng hơn, gây bệnh nặng và kéo dài hơn ở một số người.Viêm phổi còn được phát hiện ở bệnh nhân hậu Covid-19 khi được chụp X - quang hoặc chụp cắt lớp vi tính lồng ngực. Những bệnh nhân có nguy cơ cao mắc di chứng viêm phổi hậu Covid-19: béo phì, tiểu đường, người cao tuổi, người có các bệnh lý phổi nền, người uống thuốc ức chế miễn dịch, phụ nữ có thai.

Tổn thương gan cấp tính

Tổn thương gan là một di chứng hậu Covid-19. Hầu hết bệnh nhân Covid-19 có biểu hiện bất thường nhẹ về chức năng gan, thường tạm thời và có khả năng trở lại bình thường mà không cần điều trị đặc biệt.Để xác định chắc chắn tình trạng tổn thương gan, men gan là dấu hiệu thường được sử dụng. Ngoài ra, sinh thiết gan được khuyến khích cho những bệnh nhân suy gan cấp tính không rõ nguyên nhân. Những cơ chế tiềm ẩn của tổn thương gan liên quan đến Covid-19 có thể bao gồm: các tác động trực tiếp của nhiễm virus, giảm oxy máu, cơn bão viêm, viêm nội mạc và thuốc.

Sốc nhiễm trùng

Sốc nhiễm trùng là biến chứng hiếm gặp hậu Covid-19, nếu không được điều trị thích hợp, kịp thời sẽ gây tổn thương cho tế bào, đa cơ quan và dẫn đến tử vong. Bệnh nhân chuyển sang giai đoạn sốc nhiễm trùng thường đã nhiễm khuẩn huyết nặng kèm theo tụt huyết áp (Huyết áp tâm trương < 90mmHg hoặc giảm 40mmHg so với huyết áp bình thường trước đó) dù đã bù đủ dịch kèm với bất thường tưới máu (rối loạn tri giác, thiểu niệu, toan máu nhiễm acid lactic…)

Đông máu

Một người có thể tắc nghẽn mạch máu nhiều lần, nhiều vị trí cả trong điều trị và sau khi khỏi bệnh Covid-19 tùy vào mức độ đông máu. Nguyên nhân của tình trạng này là do tăng đông máu hậu Covid-19 có thể gây tình trạng tắc nhiều mạch máu gồm cả động mạch, tĩnh mạch, mao mạch từ đó dẫn đến thiếu máu cục bộ các cơ quan, các vùng trên cơ thể.Ví dụ: Tắc động mạch thận dẫn đến hoại tử thận, huyết khối động mạch phổi gây hoại tử nhu mô phổi, huyết khối động mạch vành dẫn đến nhồi máu cơ tim. Đây đều là những di chứng hậu covid nghiêm trọng, gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh nếu không được can thiệp kịp thời.

Suy thận cấp

Theo các thống kê tại Mỹ và Trung Quốc, khoảng 24%-57% bệnh nhân Covid-19 nặng có dấu hiệu tổn thương thận cấp dù trước đó không có bệnh lý về thận. Thậm chí, trong một số trường hợp thận tổn thương nặng, bệnh nhân phải lọc máu.Theo nghiên cứu, virus SARS-CoV-2 tấn công trực tiếp tế bào thận qua cơ chế gắn kết các receptor tương tự cơ chế tấn công tế bào phổi:Những bệnh nhân tổn thương thận cấp do Covid-19 dù hồi phục nhưng vẫn có nguy cơ diễn tiến thành bệnh mạn tính về sau.

Hội chứng viêm đa cơ quan ở trẻ (MIS-C)

Biến chứng sau khi khỏi covid-19 nghiêm trọng ở trẻ là Hội chứng viêm đa cơ quan (MIS-C) là tình trạng viêm các bộ phận cơ thể khác nhau, bao gồm: tim, phổi, thận, da, mắt, não, hoặc các cơ quan tiêu hóa. MIS-C nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong, hầ...

Di chứng hậu Covid-19 kéo dài hơn vì sao?

Do virus EBV

EBV hay Epstein-Barr Virus còn được gọi là herpesvirus 4 (HHV-4) là 1 trong 8 loại virus Herpes gây bệnh phổ biến ở người (3). EBV là một yếu tố nguy cơ khiến tình trạng Covid-19 kéo dài. Theo ước tính, có khoảng 90% - 95% người nhiễm virus EBV sau kh...

Nhiễm Covid-19 nặng

Thông thường, đối với các trường hợp nhiễm Covid-19, bệnh nhân phải nhập viện, điều trị máy thở cho đến khi hết các triệu chứng. Lúc này, Covid-19 đã gây ra hàng loạt tổn thương cho cơ thể người bệnh, bao gồm: viêm phổi, nhiễm trùng, nồng độ oxy thấp,… Những trường hợp này cần rất nhiều thời gian để cơ thể hồi phục, di chứng hậu Covid-19 thường nặng và kéo dài hơn nhiều lần so với những trường hợp bệnh nhẹ.

Bệnh nền

Theo Bộ Y tế, những người có bệnh lý nền như: Đái tháo đường, phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư, bệnh thận mạn tính, béo phì, thừa cân,… thuộc nhóm nguy cơ gia tăng mức độ nặng và tử vong do Covid-19. Ngoài ra, đây còn là nhóm đối tượng có di chứng hậu Covid-19 kéo dài hơn những người không có bệnh lý nền.

Chưa tiêm chủng vắc xin Covid-19

Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ cho biết, những người chưa được tiêm vắc xin Covid-19 có nguy cơ nhập viện cao hơn 9 lần và khả năng tử vong tăng 14 lần do biến chứng liên quan Covid-19 so với những người đã tiêm vắc xin. Theo số liệu thống kê từ bang New South Wales của Úc, trong số 61.800 ca mắc bệnh được ghi nhận, có tới hơn 63% chưa được tiêm vắc xin phòng Covid-19. Còn tại Thái Lan, trong số 8.803 trường hợp tử vong do bệnh Covid-19 có đến 64,6% bệnh nhân là những người chưa tiêm vắc xin. Tại thành phố Hồ Chí Minh, trong số 151 người tử vong có 75% số ca tử vong là chưa tiêm mũi vắc xin nào hoặc tiêm chưa đủ liều. Trong khi đó những người đã được tiêm chủng nếu không may mắc bệnh, bệnh sẽ nhẹ và nhanh hồi phục hơn.

Hệ sinh vật đường ruột kém

Sức khỏe đường ruột ảnh hưởng khả năng miễn dịch của cơ thể. Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra, sự mất cân bằng của các vi khuẩn sống trong ruột non của con người có thể dẫn đến nguy cơ mắc hội chứng Covid-19 kéo dài.Các nhà khoa học tại Hong Kong đã p...

Mức độ thấp của kháng thể IgM và IgG3

Theo nghiên cứu được công bố vào ngày 25/1 được đăng tải trên tạp chí Nature Communications, những người mắc di chứng Covid-19 kéo dài có mức kháng thể trong máu thấp hơn ngay sau khi nhiễm virus.Cụ thể với người mắc di chứng hậu Covid-19, hai globulin miễn dịch IgM và IgG3 có mức giảm rõ rệt. Đây là hai loại kháng thể mà miễn dịch tạo ra để chống lại lây nhiễm. Ở người có hệ miễn dịch khỏe mạnh, globulin có xu hướng tăng lên để đối mặt với lây nhiễm. Theo tiến sĩ Onur Boyman, khoa miễn dịch Đại học Bệnh viện Zurich cho biết, với mức độ kháng thể đó khi kết hợp với các yếu tố khác như tuổi trung niên hoặc tiền sử hen suyễn có khả năng dự đoán di chứng Covid-19 hiệu quả đến 75%.

Hội chứng sau Covid kéo dài bao lâu?

Cho đến nay, các nhà khoa học chưa thể xác định chính xác hội chứng hậu Covid-19 có thể kéo dài đến bao lâu. Những trường hợp hội chứng hậu Covid-19 đã được ghi nhận có thể kéo dài trong nhiều tuần, nhiều tháng, thậm chí lên 9 tháng hoặc lâu hơn.Theo định nghĩa chính thức của WHO về hội chứng hậu Covid-19 được đưa ra vào tháng 10/2021, tình trạng hậu Covid-19 ở những người có tiền sử nhiễm virus SARS-CoV-2 thường xuất hiện trong khoảng 3 tháng kể từ khi bắt đầu nhiễm bệnh, với các triệu kéo dài ít nhất 2 tháng.

Cách khắc phục triệu chứng hậu Covid-19 như thế nào?

Hậu Covid-19, người bệnh cần lưu ý chế độ luyện tập, ăn uống, sinh hoạt để hồi phục sức khỏe tốt hơn, nhanh hơn, khắc phục triệu chứng hậu Covid-19.

Tập thở

Trước hết, những bài tập thở sẽ giúp người bệnh phục hồi chức năng phổi, giảm khó thở. Mỗi ngày, người bệnh thực hiện bài tập thở với mức độ vừa phải, đúng động tác; không nên nóng vội hoặc tập luyện quá sức khiến tình trạng trầm trọng hơn.Ngoài ra, với người bệnh có triệu chứng ho kéo dài, có thể tập ho có kiểm soát bằng cách thở chúm môi từ 5 đến 10 phút. Bài tập này giúp đẩy đờm ra khỏi phế quản. Tiếp đó, nên tròn miệng hà hơi từ 5 đến 10 lần để tăng tốc độ đầy đờm khỏi khí quản. Cuối cùng, người bệnh hít một hơi sâu, nín thở rồi ho liên tiếp 2 lần để đẩy đờm ra ngoài.

Đi bộ

Đi bộ là bài tập vận động nhẹ nhàng, giúp cơ thể tăng cường trao đổi chất. Ban đầu, bạn nên đi bộ khoảng 30 phút mỗi ngày, rồi tăng cường thời gian hoặc luyện tập thêm các bài thể dục khác như đạp xe chậm.

Ăn thức ăn dinh dưỡng

Thực phẩm giàu dinh dưỡng sẽ giúp người bệnh hậu Covid-19 nhanh hồi phục và tăng sức đề kháng. Hậu Covid-19, người bệnh nên bổ sung những loại thực phẩm có nhiều vitamin, khoáng chất và protein như: rau có màu xanh đậm, trái cây tươi, thịt nạc, cá,…Khi vừa khỏi ...